Disiplin Hukuku

Birçok yönüyle ceza hukukuna benzerlik gösteren disiplin hukuku, bir kuruma ait çalışanların uyması gereken, düzenlemeleri ve kuralları oluşturan kendine has özellikleri bulunan bir hukuk dalıdır. Disiplin hukukunun amacı kamu hizmetlerinde sürekliliği ve düzeni sağlamak ve kurumlardaki düzeni korumaktır. Disiplin hukuku genellikle devlet memurlarının uyması gereken kuralları düzenlemekte olup yarı kamusal kurumlar, üniversiteler, cezaevleri, dernekler, özel şirketler de disiplin hukukunu uygulayan kurumlardır.

Disiplin cezaları hem idari hem de adli yargıya konu olmaktadır. Örneğin; devlet memurlarıyla ilgili disiplin cezaları idari yargıda görülmekteyken özel şirket çalışanlarıyla ilgili disiplin cezaları adli yargıda görülmektedir. Kısaca özetlemek gerekirse disiplin cezaları hem idare hukukunun hem de ceza hukukunun konusunu oluşturmaktadır.

Disiplin hukukunun kendine yer edindiği kanunlar genellikle şunlardır;

​

• ​657 sayılı Devlet Memurları Kanunu

• 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu

• 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun

Elbette bunların dışında her idari birim kendi disiplin kurallarının düzenlendiği tüzük veya yönetmelik hükümlerine sahiptir.

 

Disiplin cezaları 3 başlık altında toplanabilmektedir;

​

• Manevi Disiplin Cezaları (uyarma, kınama)

• Mali Disiplin Cezaları (Örneğin; para cezası, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması)

• Tasfiye Edici Disiplin Cezaları (meslek veya memuriyetini sona erdirmek)

​

​

Disiplin Hukukun Temel İlkeleri Nelerdir?

​

​

Disiplin hukukunun temel ilkeleri yargı içtihatlarıyla şekillenmiştir. Ayrıca ceza hukukuna hakim olan ilkelerin birçoğu uygun düştüğü ölçüde disiplin hukukuna da uygulanmaktadır.

 

Disiplin hukukunun temel ilkeleri genel olarak şunlardır:

​

​

Kanunilik İlkesi

​

Esas olarak ceza hukuku ilkesi olmakla beraber disiplin hukukunda da uygulanmaktadır. Kanunsuz suç ve ceza olmaz anlamına gelmektedir. Bu ilkeye göre disiplin suç ve cezalarının kanunla düzenlenmesi gerekmektedir. Yönetmelik, tebliğ gibi idari işlemlerle yeni bir disiplin suçu veya cezası düzenlenemez.

​

​

Ölçülülük İlkesi

​

Anayasada yer alan ölçülülük ilkesinin disiplin hukukuna yansımasıdır. Disiplin suçu ve disiplin cezası arasında adil bir dengenin olması gerekmektedir.

​

​

Savunma Hakkı Tanınmadan Disiplin Cezası Verilemez İlkesi

​

​

Disiplinsizlik teşkil eden fiilin öğrenilmiş ise ceza verilmeden önce disiplin soruşturması mutlaka yapılır. Disiplin soruşturması sonunda ceza verilmesi gerektiği iddiasında bulunulmuş ise mutlaka ceza verilecek kişiye savunma hakkı tanınmalıdır.

​

​

Disiplin Soruşturmasının Gizliliği İlkesi

​

Disiplin hukukunda da ceza hukukunda olduğu gibi soruşturma gizli yürütülür. Bu ilke Anayasada yer alan lekelenmeme hakkının tezahürüdür.

​

​

Tek Fiile Tek Ceza İlkesi

​

Bir fiil ile birden fazla disiplinsizlik işlenmiş olabilir. Böyle bir durumda ancak tek bir ceza verilebilir.